خلاصه نویسی

یک سری صحبت درباره ی خلاصه نویسی . . .

جهت یادگیری کامل هر درس و آمادگی شرکت در امتحانات به ویژه کنکور سراسری موثرترین کار خلاصه نویسی درس ها به دست شخص داوطلب است . استفاده از خلاصه درسهای موجود در بازار ، تنها برای کسانی مفید است که خود ، تک تک درسها را بررسی و چکیده مطالب آن ها را استخراج کرده باشند ، وگرنه ، اکتفا به کتابهای سازمان های دیگر ، هیچ سودی ندارد و باعث سردرگمی و تنبلی ذهن در یادگیری ، درک و فهم ، حفظ و یادآوری مطالب درسی می شود .

در اینجا به اختصار روش مناسب برای خلاصه برداری و مطالعه ی درس های مختلف را مطرح می کنیم :

1)  خلاصه نویسی درس های فرمولی و قاعده دار

الف – درس های شاخه ی ریاضیات (آمار ، ریاضیات جدید ، جبر و احتمال ، ریاضیات گسسته ، حسابان ، ریاضیات ، حساب دیفرانسیل ، هندسه و هندسه ی تحلیلی ، … ) فیزیک و شیمی ، منطق ، گرامر انگلیسی ، قواعد عربی ، دستور زبان فارسی ، و آیین نگارش ، اقتصاد ، آرایه های ادبی ، عروض و قافیه در این گروه جای می گیرند .

ب – خلاصه ی این درسها ، از طریق یادداشت فرمول ها و قواعد ، رسم نمودارهای لازم و طبقه بندی دقیق اجزای هر مبحث فراهم می آید .

برای هر مورد دست کم دو نمونه به عنوان مثال ثبت می گردد . ضمناً ، چون اغلب قواعد ، گاهی به وسیله ی موارد استثنایی و تبصره ها نقض می شود ، این نکات خلاف قاعده نیز باید یاداشت و آموخته شود . درواقع ، اهمیت استثناها از قواعد خیلی بیش تر است و عموماً ، سئوالات مهم و اساسی در امتحانات و کنکور دانشگاه ها از میان این مطالب استخراج می گردد .

در درس های هم گروه ریاضیات‌. توجه به این نکته ضروری است که توانایی حل مسائل با توانایی تست زنی خیلی تنفاوت دارد و مورد دوم بسیار دشتوراتر و مستلزم تمرین و تکرار فراوان است .

ج - درس های این گروه را همه روزه در برنامه ی درسی آموزشگاه و خانه بگنجانید و پیوسته در رفع ابهامات خود در کوتاه ترین زمان اقدام کنید .

بهترین زمان برای مطالعه و انجام تکالیف و تمرین ها در این درسها ، وقتی است که شم استراحت و خواب کافی کرده باشید ، یعنی صبح ها از ساعت 5 تا 30/6 و عصرها از ساعت 3 تا 7 . هرگز این امر را به شب و قبل از خواب موکول نکنید ، زیرا در آن زمان ذهن و مغز شما آمادگی ، کارآیی و بازدهی لازم را برای مطالعه ی دروس قاعده دار ندارد .

2) خلاصه نویسی درس های تشریحی و گسترده (حفظ کردنی)

الف – درس هایی از قبیل بینش اسلامی ، معارف ، تاریخ ، تاریخ شناسی ، جغرافیا (در همه گرایش ها) تاریخ ادبیات ، جامعه شناسی ، مطالعات اجتماعی ، علوم اجتماعی ، روان شناسی ، فلسفه ، زیست شناسی گیاهی و جانوری ، زمین شناسی ، ادبیات (بخش های مربوط به قالب ها و شیوه های نویسندگی) زبان شناسی و شیمی (بخش های تعریفی و تشریحی) جزء این گروه هستند .

ب – می باید کل هر فصل یا گفتار را با دقت بخوانید و مطالب اساسی و مهم را به شکلی برجسته مشخص سازید (به وسیله ی ماژیک های فسفری)

آنگاه نکات مشخص شده را در یک دفتر جداگانه یادداشت کنید . در واقع ، اگر بتوانید هر ده صفحه مطلب را تقریباً در یک صفحه خلاصه کنید به هدف خود رسیده اید .

ج – بهترین زمان برای مطالعه ، یادگیری و خلاصه برداری درس های این گروه ، شب از ساعت 9 تا 12 می باشد ، زیرا ذهن و مغز شما در این ساعات آمادگی حفظ و تجزیه و تحلیل درس های حفظی را دارد و حتی ، در خواب هم این مطالب ، به طور ناخودآگاه ، مرور می شود هرگز مطالعه ی این درس ها را به صبح زود یا عصر موکول نکنید ، چون انرژی مغز تلف می گردد و بازدهی مناسب ندارد .

د – در روزهای تعطیل ، از ساعت 9 تا 12 صبح هم می توانید به این دروس بپردازید . بعد از مطالعه مباحث این گروه استراحت وخواب به اندازه ی مناسب ضروری است .

3) خلاصه نویسی و یادگیری لغات و اصطلاحات کلیدی و دشوار

الف) درسهایی نظیر زبان انگلیسی ، زبان عربی و ادبیات فارسی ، بدون تسلط بر لغات و اصطلاحات اساسی ، قابل فهم و یادگیری نیستند . حتی در برخی از درس های علوم پایه و علوم انسانی ، به ویژه ، فیزیک ، شیمی ، آمار ، روان شناسی و مطالعات اجتماعی و اقتصادی ، اصطلاحات خاصی وجود دارد که فهم آن ها پیش نیاز و زیر بنای درک مطالب کلی تر آن درس هاست .

ب – باید واژه ها و اصطلاحات مورد نظر که نقش ریشه ای در هر بحث دارند . شناسایی و در یک دفتر جیبی گرد آوری شوند . علاوه براین ، لغات چند معنایی ، متضادها ، مترادف ها و آن هایی که ارزش املایی و نگارشی خاصی دارند ، به همراه لغات متشابه ، افعال بی قاعده و درست و غلط های نگارشی از داخل متن درس ها ، توضیحات آخر هر درس ، پاورقی ها ، بخش های واژه نامه و دایره المعارف آخر کتابها استخراج و در آن دفتر ثبت گردد . باید توجه داشت که گاه ، یک کلمه نا ترکیب یا اصطلاح درخارج از متن یک معنی و در داخل متن معنای دیگری می یابد . این موارد هم دقیقاً باید یادداشت شود . این دفتر جیبی را باید همواره ، همراه خود داشته باشید و در هر فرصت مناسب (حتی زنگهای تفریح ، در طی مسیر خانه و دبیرستان ، کوتاه ترین زمانها) از آن استفاده کنید، آن ها ار مطالعه کنید و به خاطر بسپارید .

استفاده از نوارهای صوتی و تصویری و CD های آموزشی برای تقویت مکالمه و ترجمه در درس های انگلیسی و عربی ، امری الزامی و اجتناب ناپذیر است .

هم چنین ، تهیه داستان ها ومطالب کوتاه به این دو زبان ، قدرت یادگیری ، درک مطلب و توانایی ترجمه را در شما افزایش می دهد . سخن گفتن با دوستان یا کسانی که اهل این زبان ها هستند و گوش دادن به اخبار و برنامه هایی که از طریق رادیوها و تلویزیون های ایران و جهان ، به زبان عربی انگلیسی پخش می شود نیز کمک شایانی به تسلط شما بر زبان های دیگر خواهد کرد .

ج – برای به خاطر سپردن و درک مفاهیم زبان و ادبیات فارسی هم ، بهترین کار ، مطالعه ی مستمر کتب غیر درسی ، داستانها ، اشعار زیبا ، نشریات است . ضمناً ، عادت دادن خود به نویسندگی ، سبب لذت بردن بیشتر از آموخته ها و کاربرد مفید آن هاست .

4) یادگیری بخش های مهم درک مطلب ، نمودارها ، پاورقی ها ، جدول ها و توضیحات زیر تصاویر هر درس

الف – این موارد نیز باید با رنگ های چشمگیر و برجسته (به وسیله ی ماژیک های فسفری) جدا گردد آوردن مطالب این گروه در دفتر خلاصه نویسی ، دشوار و وقت گیر است و نیازی به این کارنیست . در زمان مطالعه برای امتحان یا تست زدن ، کلیه ی مطالب یادشده را از روی کتابها بخوانید و یاد بگیرید .

ب – لازم به ذکر است که در اغلب آزمون های سراسری ، گاه تا یک سوم سئوالات از این بخشهای به ظاهر کم اهمیت می آیند . از نظر طراحان سئوال و برنامه ریزان آزمون سراسری تمام مطالبی که در گروه بالا می گنجد به همراه دایره المعارف های پایان برخی کتابها و مطالبی که تحت عنوان مطالعه ی آزاد یا اختیاری می آید ، جزء درس است و باید از آن ها سئوال طرح شود .

5) تهیه ی جدول برای برخی مطالب فرار

یک روش مفید ، علمی و اصولی برای یادگیری مکتب های ادبی ، سبک های ادبی ، انواع ادبی ، وزن و قالب شعری و تاریخ ادبیات ابتدای هر درس ، تهیه ی جدول های جداگانه است که در هر ستون آن یک بخش از مطلب آورده شود : عنوان ، تاریخچه ، پدیدآورندگان ، تکامل دهندگان ، تعریف ، نام آثار ، موضوع آثار سبک آثار و ذکر نمونه های لازم