درباره ی نظام امتحانات و سنجش دانش آموزان . . .
درباره ی امتحانات . . .
امتحانات ما چه چیزی را میسنجند؟
وقتی حرف درباره امتحانات و آزمونهایی است که ما در طول زندگیمان با آنها روبهرو هستیم نمیشود خیلی راحت از آن صحبت کرد چون این سیستم ارزشیابی به سیستم و نظام بزرگتری به نام نظام آموزشی ما متصل است و چنان با هم گره خوردهاند که اگر قرار بر صحبت درباره این باشد نمیشود از کنار آن یکی بیخیال گذشت. اما با توجه به همه این حرفها شاید بشود نگاه کوتاهی داشته باشیم به موضوعی که سالی حداقل 3بار بهطور جدی و چندین بار به طور معمول دانشآموزان و دانشجویان را درگیر خود میکند. امتحانات و آزمونها قرار است میزان علم، توانایی و مهارتهایی که ما در این مدت کسب کردهایم را بسنجند و نشان دهند که ما در هر حوزه علمی چند مرده حلاجیم. یعنی چه قدر به تواناییها و مهارتها و توان علمی ما افزوده شده است. اما سیستم ارزیابی ما چنان طراحی شده است که دانشجو و دانشآموز ما را تنها تشویق میکند برای موفقیت و پیروزی بر این امتحانات، فرمولها و نظریههای علمی را تندتند و تیتروار حفظ کند و بیشتر از آنکه به دنبال کسب آفرینشهای علمی باشد به دنبال گرفتن نمره باشد. مدل برگزاری امتحانات و آزمونهای علمی ما به این صورت است که هر کس بتواند یافتههای علمی و متون کتابهای درسی را بهتر بر برگههای امتحانی پیاده کند نمره بالاتری میگیرد و موفقتر به نظر میرسد و بیشتر از آنکه بخواهد میزان توانایی ما را در تحلیل یک نظریه علمی و یا انجام درست یک مهارت نشان دهد توانایی حافظه ما را در حفظکردن خط به خط کتابهای درسی به نمایش میگذارد. امتحانات ما تنها یک بعد رشد شناختی ما را بررسی میکند و آن هم میزان حافظه و توانایی به خاطر سپردن را و از نشاندادن سایر ابعاد رشد وجودی ما محروم است و همین باعث میشود که دانشآموز و دانشجو هم تمام مدت تحصیل خود را صرف به یاد سپردن متون کتاب بکند تا صرف تولید علم.
وقتی قرار است ما در امتحاناتمان پاسخگوی یکسری محفوظات ذهنی باشیم بنابراین تمام توان و وقت خود را صرف همین مقوله میکنیم و ذهن و فکرمان را درگیر فرمولها و نظریههایی میکنیم که باید در امتحانات و آزمونها برای آنها جواب پس بدهیم. وقتی سنجش خوبی و بدی ما در آموزشهایی که دیدهایم بر مبنای نمراتی است که در امتحانات کسب میکنیم اهدافمان در تحصیل نمره بالاترگرفتن میشود، آن وقت نمره تنها شاخص تحصیلی ما میشود. در کنار همه ویژگیها، این نظام ارزیابی تاثیراتی هم میتواند بر شخصیت ما بگذارد که جالب و قابل تامل است. دانشآموزان و دانشجویان ما با امتحاناتی سر و کار دارند که آنها را رقیب هم قرار میدهند و برای اولشدن و نمره بهتر گرفتن رقابت با دوستان و همکلاسیها اولین پله موفقیت محسوب میشود، رقابتی که شخصیت دانشآموز را به فردگرایی گرایش میدهد و او را از بعد همکاری و همراهی دور میکند. میتوانید به همه اینها خلاصهشدن موفقیت و شکست ما در یک امتحان با نمره20 گرفتن را هم اضافه کنید، که میتواند یأس و ناامیدی را به ما منتقل کند.
نظام درست ارزشیابی از نظر کارشناسان و متخصصان آن نظامی است که در کنار سنجش میزان پیشرفت تحصیلی، میزان رشد علمی و تواناییها و استعدادهای هر فرد را مورد سنجش قرار دهد. پیشرفتهترین نظامهای ارزشیابی در دنیا علاوه بر این که نشان میدهند آزموندهنده چه میزان از فرمولها و نظریههای علمی را به خاطر سپرده است و چه میزان اطلاعات علمی دارد، شاخصی هستند برای نشاندادن میزان رشد شناختی، شخصیتی، روشی و نگرشی دانشآموز و دانشجو به خود و همچنین این آزمونها ملاک خوبی هستند برای خودشناسی، هم برای خود دانشجو و هم برای سازمانهای مختلف که به دنبال استخدام افراد توانمند هستند. این امتحانات نشان میدهند فرد در این رشته علمی چه مهارتهای عملی و تخصصی را کسب کرده است و توانایی انجام چه فعالیتهایی با توجه به رشته تحصیلی خود را دارد. آزمونها و امتحانات این نظامهای ارزشیابی کمک میکند تا تصویر درستی از میزان مهارتهای کسب شده توسط افراد را نشان دهد، این نظام ارزشیابی که بیشتر متکی بر محتوا و مفاهیم علمی است تا حفظ یکسری فرمول، افراد را تشویق میکند موفقیت را در کسب نمره های بالا ندانند بلکه موفقیت را در تلاش برای کسب یک مهارت و یا توانایی در خود تعریف کنند.
منبع : ضمیمه ی روزنامه خراسان - جیم